Dahi Mühendis Ve Ressam: El Cezeri

Bu hafta yolumuz İstanbul Cezeri Müzesine düştü. Ben de ufacık bir fırsatım olur, belki çizim yapabilirim diye defteri, kalemi, fırçayı attım çantaya. Çizime geçmeden önce biraz Cezeri'den bahsedelim. Korkmayın, sizi tarih bilgisine boğmayacağım.

Cezeri 13. yy Artuklular döneminde (bugünkü Diyarbakır bölgesinde) yaşamış bir saray mühendisi. Aynı zamanda bir sanatçı. Orta çağın en büyük dehası kabul ediliyor. Öyle ki Da Vinci'ye ilham verdiği söyleniyor.

Cezeri hakkında ilk çalışmalar 19. yy'da yapılmış. En büyük çalışma ise 21. yy'da. Bu çalışmaların kaynağı ise Cezeri'nin kısaca Kitab'ül Hiyel denen kitabı. Sultan'ın isteği üzerine kaleme almış. Cezeri saray mühendisiydi, unutmayın. İcatlarını kendi çizdiği illüstrasyonlarla anlatmış.

Bugün o planlar ve mühendis Durmuş Çalışkan'ın çalışmaları sayesinde kurulmuş bu müze.

Mekaniği sanatla buluşturan bir adam Cezeri. Sadece işleve değil görsele de önem veriyor. Filli su saati ve abdest aldıran çocuk (robot) çalışmaları arasında dersem herhalde anlayabilirsiniz.

Tabii ki benim en çok ilgimi çeken kısım malum: illüstrasyonlar. Müzede illüstrasyonlarla ilgili bir bölüm olsa da insanın kitabı canlı canlı göresi geliyor. Kitab-ül Hiyel'den birkaç sayfa:

Müzede birkaç saat geçirdik. Genellikle okullardan gelen öğrenci grupları sebebiyle doluydu. Her gruba anlatan bir rehber var fakat sadece rehberin anlatmasını dinleyip giderseniz hiçbir şey anlayamazsınız. Çoğu makinayı denemek serbest. Rehberi dinledikten sonra detaylı bir tur da kendiniz atın ve her icatla biraz zaman geçirip, deneyip kavramaya çalışın.

Bu Cezeri'nin şifre kilitli sandığı. 4 grubun, her birinde 3er halka, her halkada 16 harf var. Tüm harfler doğru yerleştirildiğinde sandık açılıyor. Deneyeceğim derseniz 281 trilyon olasılık var. Enigma'dan bile güçlü.

Defterimde günün bir anısı olsun diye çabucak yaptım bu resmi. Hızlı çizerken güzellikten taviz vermemeyi öğrenememişim daha. Durup uzunca inceleyip uzunca çizmek isterdim ama müze çok kalabalık olduğu için mümkün olmadı.

Müze Uniq Expo'da. Öğleden sonraları daha sakin, aklınızda olsun.

5 Mart 2019
2019'da olmaya hala alışamadım.